Acil serviste yogun gecen bir nöbetimizde isleri yetistirmeye calısıyorken bir ses kulagımıza ulasır "Kapalı/Arrest!" ve kosarak kontrole gittigimizde 112'nin KPR yaparak hastayı alana aldıgını görürüz. Ekipte görev paylasımı yapıp damar yoluna gectigimizde hastanın muhtemel perfüzyon bozukluguna baglı büyük lümenli branül için uygun bir veni olmadıgını görürüz. Bu durumda önümüzde iki secenek belirir. SVK (Santral Venöz Kateter) ya da IO (Intraosseöz). Ancak her acil serviste IO malzemeleri olmayabilir ve SVK acılması da damar yoluna göre cok daha uzun zaman alan bir islemdir. Neyse ki bu noktada imdadımıza kosan bir venimiz var: Eksternal Juguler Ven (EJV).
Not: Trendelenburg pozisyonu verilmedikçe çogu hastada EJV resimdeki kadar belirgin görülmeyecektir.
Ülkemizde egitim hayatımızda gösterilmedigi için kacındıgımız bu ven yeterli pratiklik kazandıgımızda oldukca kısa sürede kolay venöz erisim saglamamıza yardımcı oluyor. Ancak EJV'yi tercih etmeyip ekstremitelerde ven bulmak için daha çok zaman kaybedebiliyoruz ve damar yolu acılamadıgını iletttikten sonra doktorlar tarafından SVK/IO yerlestiriliyor.
EJV'yi Kullanmaktan Kaçınmamızın Muhtemel Nedenleri:
- Lisans egitiminde bu konuya yer verilmemesi
- EJV üzerinde pratigimizin olmaması
- Hava yolu girisimlerini saglayan ekibin alanına cok yakın olması
- EJV'yi nasıl belirgin hale getirecegimizi bilmememiz
- EJV'den damar yolu acmanın yasal sorun olusturabilecegini düsünüyor olmamız
Bu endiseleri inceleyecek olursak, ilk olarak EJV ile ilgili bilgimizi ve pratigimizi gelistirmek icin çaba gösterebiliriz. Hava yolu girisimlerini saglayan ekibin alanına cok yakın olsa da ekip calısması ile bu durumun yönetimi kolaylıkla saglanabilir. EJV normalde her hastada görünmüyor oldugundan bu venin cok belirgin olmadıgını düsünüyor olabiliriz ama hastayı trendelenburg pozisyonuna alıp boyuna uygun pozisyon verdigimizde EJV neredeyse her hastada belirginlesebilmekte. Yasal sorun olusturma kısmına gelecek olursak EJV'den de olsa yaptıgımız islem damar yolu acma ve damar yolu acmak hemsirenin görev yetki sorumlulukları arasında oldugu icin bu konuda endise etmemize gerek olmayacaktır. Ayrıca zorlu venöz erisim saglanan hastalarda EJV'den damar yolu acılmasını öneren çokça hemsirelik kaynakları ve hemsireler için rehberler mevcut.
Sonuc olarak EJV zorlu damar yolu erisiminde uygun pozisyon ve yeterli pratikle tercih edilmesi kaynaklarda önerilen bir bölgedir. Endiselerimizin temel kaynagı aslında bilgi ve deneyim kısmı olsa da bu konuda çaba harcadıgımızda kardiyak arrestte damar yolu için EJV'yi tercih etmek zamanla bize daha kolay gelecektir. Bu nedenle bu konuya hemsireler olarak sans vermemiz ve kendimizi gelistirmemiz bizim yararımıza olacaktır.
Eger EJV'ye bir sans vermeyi düsünüyor ve bu konuya ilgi duymaya basladıysanız kardiyak arrestte EJV'den damar yolu açmanın kontrendikasyonlarından bahsetmeye baslayabiliriz.
Kontrendikasyonlar:
- EJV bölgesinde yanık, yaralanma ve enfeksiyon olması
- EJV trombozu
- Servikal travmalı hastalar
Olur da sadece kardiyak arrest degil, diger hasta gruplarında da EJV'den damar yolu açmanın kontrendikasyonlarını merak ediyorsanız yukarıdaki kontrendikasyonlara:
- Sırt üstü düz olarak yatıramadıgımız durumlar
- Anormal düzeyde kanama ve pıhtılasma bozuklukları
- Vezikan solüsyon gönderilmesini ekleyebiliriz.
Kardiyak Arrest'te EJV'den damar yolu nasıl açılır?
Malzemeler hazırlanır. Hastaya trendelenburg pozisyonu verilir ve hava yolu ekibiyle anlasarak hastanın solutulması aksatılmadan hastanın basına, damar yolu acacagımız tarafın tersine bakacak sekilde pozisyon verilir. Damar belirginlestiginde asepsi saglanır girecegimiz alanın distalinden parmagımızla damar sabitlenip branülle damara giris yapılır. Bundan sonrası diger bölgelerde damar yolu açılmasıyla aynıdır. Ayrıca size tavsiyem, KPR'den kaynaklı vücudun sarsılmasıyla el manipülasyonunuzun etkilenmesini önlemek için branülü tutarken yüzük ve serçe parmagınızla vücuda temas saglamanız (vücuttan destek almanız) faydalı olabilir.
Not: Ilk denemelerinizde bu bölgede veni sabitlemeniz diger bölgelere göre daha zor gelebilir. Ancak uygun gerginligi ve mesafeyi saglayarak sabitlemeyi yeterli pratikle kolaylıkla cözeceksiniz.
Son olarak:
EJV, büyük bir ven oldugu için hızlı sıvı göndermenize olanak sagladıgı gibi trendelenburg uygulanırsa kolay görülebilir ve ulasılabilir bir ven oldugundan damar yolu icin kullanılabilir bir vendir. Ancak ekibiniz asina degilse ilk olarak ekstremitelerden bakmak uygun ven bulunamazsa EJV'yi düsünmek daha dogru olacaktır. Ayrıca o sırada doktorlar da femoralden SVK/IO acmaya baslayabilirler. Basarılı olursanız SVK hazır hale gelene kadar adrenalin uygulanmıs ve hızlı sıvı gönderebileceginiz bir damar yolunuz olmus olur. Basarılı olamazsanız da SVK/IO acılması aksamayacagı için zaman kaybedilmemis olur.
Buna ragmen, hidrate edilmesi gereken ancak venöz erisimi kötü olan kritik hastalarda EJV'den ilk deneyimlerinizi gerceklestirip yeterli pratigi kazandıktan sonra kardiyak arrestte kullanmanız basarı oranınızı arttıracaktır. Saglıcakla.
Kaynaklar:
Adams, A., & Zaryske, L. G. (2022). External Jugular Vein Peripheral Intravenous Catheters: An Emergency Nurse’s Guide. Journal of Emergency Nursing, 48(3), 303-309.
Ramos, J. M. F., Restrepo, M. M. A., & Otálvaro, A. F. T. (2013). Nursing Clinical Experience: Catheterization of External Jugular Vein. Avances en Enfermería, 31(1), 52-58.
Comments