Nazogastrik sonda; enteral beslenme, mide irrigasyonu, mide içeriğinin kontrolü ve takibi için gerçekleştirilen invaziv uygulamalardan biridir. Genel itibariyle bakıldığında hasta açısından rahatsız edici ve ağrılı olabilen bu uygulamanın başarı oranı da ne yazık ki istendik düzeyde değildir. Hasta konforunu ve başarı oranını arttırmak amacıyla bu konuda birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalardan elde edilen yöntemlerin bazılarından bu yazımızda bahsedeceğiz.
SORT (Sniffing Position, NGT Orientation, Contralateral rotation and Twisting) Tekniği
Bu teknik birkaç yöntemi bir arada barındıran ve NG takılacak çoğu hasta grubunda uygulanabilecek (boyun hareketi gerektirmesi nedeniyle servikal sabitleme gereken travma hastaları hariç) koopere-oryante olmayan ve entübe hastalarda bile kullanılabileceğiniz bir teknik. Bu yöntemde Sniffing aşamasında, hastanın başının altına bir materyal yerleştirilir (genellikle yastık). NGT Orientation aşamasında, NG sonda orofarenkse kadar ilerletilir, Contralateral Position aşamasında, kullanılan burun deliğinin tersi yönde hastanın başı çevrilir, Twisting aşamasında ise NG sonda döndürme hareketi ile birlikte ilerletilir.¹
Yöntemin uygulamalı olarak gösteriminin olduğu videoya ulaşmak için:
NG Orofarenksi Geçtikten Sonra Hastadan Nefesini Tutmasının İstenmesi (Non-swallow Technique)
NG sondasının, orofarenkse ulaşmasının ardından hastadan yutkunmasını istediğimizde, yutkunma sayesinde epiglotun trakea girişini kapaması ve özofagus girişinin genişlemesiyle NG'nin yanlışlıkla trakea'ya girmesi önlenebilmektedir. Bu aslında efektif bir yöntemdir. Ancak işlem sırasında yutkunmaya paralel ilerletmenin gerçekleştirilmesi gerektiği için işlem süresi uzamakta, hasta ile koordinasyon sağlanması gerekmekte ve hastanın kusma refleksi artabilmektedir. Dolayısıyla bu yöntem bazı hasta gruplarında zor gerçekleştirilebilmekte/gerçekleştirilememekte ve bazen işlem konforunu düşürebilmektedir. Ayrıca NG takılacak hastaların önemli bir kısmının yutkunma refleksinin yeterli olmaması/yokluğu da göz önüne alınmalıdır. Buna bir çözüm olarak 2016 yılında yayınlanan ve Çin'de 80 kişilik örneklem üzerinde gerçekleştirilen randomize kontrollü bir çalışmada ² NG sondanın orofarenksi geçtikten sonra ilerletilmesinde hastanın nefes tutmasının yutkunmasından daha başarılı ve konforlu bir yöntem olduğu sonucuna ulaşılmış (p<0.05). Ancak unutulmamalı ki bu yöntemle ilgili henüz yeterli çalışma mevcut değil. Yine de klinik uygulamada hastalar üzerinde gözlemleyerek etkinliğini değerlendirebilirsiniz.
Not: Bu yöntemle nefesini tutan hastalarda NG'nin ilerletilmesi nedeniyle (muhtemelen) bilinçsiz olarak valsalva manevrası gerçekleşiyor olabilir. Valsalva manevrasının parasempatik sistem uyarısı nedeniyle ağrıyı azalttığına dair çalışmalar mevcut. Ayrıca nefes tutmayla epiglotun trakeayı kapaması yanlış insersiyonu önleyerek başarıyı arttırmakta, ayrıca ardışık yutkunma, epiglotun tekrarlayan hareketi ve dolayısıyla kateter irritasyonunun olmaması gibi nedenler de kusma refleksinin daha az uyarılmasına neden oluyor olabilir. Yani teorik açıdan altında mantıklı bir hipotez bulunduğu için bu konuda araştırma yapılmasını ve klinikte uygulanmasını tavsiye edebilirim.
NG Sondanın Soğutulması (2-8 C arası 20 dk)
NG sondanın soğutulması başarı oranını arttıran uygulamalardan biri olabilir. Bu konuda henüz yeterli çalışma olmasa da 2020 yılında yapılan bir çalışmada³ 20 dakika boyunca 2-8 C arasında soğutulan ve oda ısısındaki NG sonda ile insersiyon gerçekleştirilmiş ve soğutulan NG sondasıyla insersiyonun daha başarılı olduğu sonucuna ulaşılmış.
Not: Soğutma işlemiyle kateter daha sabit bir yapıya ulaştığı için dokuya takılarak kıvrılması ihtimalinin azalması ve ilerlemesinin kolaylaşması, daha düz bir yapıya ulaştığı için orofarenks sonrası özofagusa lokalize olma ihtimalinin de artacağı tahmin edilebilir. Bu nedenle NG sondanın soğutulması makul bir yöntem gibi görülse de bu yöntemle ilgili yeterli çalışma olmaması, 20 dk ek zaman alması ve soğutucu gerektirmesi, soğumuş sondanın hastayı rahatsız ederek konfor düzeyini azaltması ve kusma refleksi ile ağrı düzeyine etkisi üzerine bir çalışma olmaması dezavantajlarının olduğu unutulmamalıdır.
Boyun fleksiyonu ve trikoid kartilaja basınç uygulanarak yukarı kaldırılması
Bu yöntemde boyun fleksiyonu ve trikoid kartilajın basınç uygulanarak yukarı doğru elle manipülasyonu ile hastanın yutkunmasına benzer şekilde trakeal giriş (kısmen de olsa) kapatılır ve uygulanan basınç ile özofagusa giriş ihtimali artacağı için işlemin başarı şansını arttırmak amaçlanır. 2013 yılında yapılan bir çalışmada⁴ etkili bir yöntem olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak hasta için rahatsız edici bir yöntem olduğu için bilinci açık hastalarda uygulanması tercih edilmez.
Kaynaklar:
¹ Sanaie, S., Mirzalou, N., Shadvar, K., Golzari, S. E., Soleimanpour, H., Shamekh, A., ... & Mahmoodpoor, A. (2020). A comparison of nasogastric tube insertion by SORT maneuver (sniffing position, NGT orientation, contralateral rotation, and twisting movement) versus neck flexion lateral pressure in critically ill patients admitted to ICU: a prospective randomized clinical trial. Annals of Intensive Care, 10(1), 1-8.
² Fan, L., Liu, Q., & Gui, L. (2016). Efficacy of nonswallow nasogastric tube intubation: a randomised controlled trial. Journal of Clinical Nursing, 25(21-22), 3326-3332.
³ Mazlom, S. R., Firouzian, A. A., Norozi, H. M., Toussi, A. G., & Marhamati, M. (2020). Comparison of using cold versus regular temperature tube on successful nasogastric intubation for patients in toxicology emergency department: a randomized clinical trial. Journal of Caring Sciences, 9(1), 21.
⁴ Illias, A. M., Hui, Y. L., Lin, C. C., Chang, C. J., & Yu, H. P. (2013). A comparison of nasogastric tube insertion techniques without using other instruments in anesthetized and intubated patients. Annals of Saudi medicine, 33(5), 476-481.
Commenti